TRƯỜNG THPT CHUYÊN HÀ TĨNH – 25 NĂM XÂY DỰNG
VÀ TRƯỞNG THÀNH
I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
Trong bộn bề công việc của những ngày dầu tách tỉnh, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh cùng với ngành Giáo dục – Đào tạo nhận thấy một công việc cấp thiết không thể trì hoãn là phải xây dựng một trường chuyên THPT. Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã kí Quyết định số 123/CT-QĐ ngày 01 tháng 10 năm 1991 thành lập Trường PTTH Năng khiếu Hà Tĩnh (nay là Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh), với nhiệm vụ: “Phát hiện và bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu các bộ môn văn hóa ở bậc THPT trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh, góp phần đào tạo nhân tài cho quê hương đất nước”.
Khác với quy trình chia tách các cấp, các ngành, trường THPT Năng khiếu không thể san ra từ trường chuyên Phan Bội Châu (vốn của Nghệ Tĩnh). Có nghĩa là trường phải xây dựng từ đầu về cả cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ giáo viên, học sinh… Qua nhiều phương án được đề xuất, thảo luận cuối cùng lãnh đạo tỉnh và ngành quyết định tạm đặt trường Năng khiếu trong khuôn viên khuôn viên của Trường THPT Phan Đình Phùng – một trường có bề dày truyền thống bậc nhất tỉnh Hà Tĩnh.
Tuy khó khăn thiếu thốn mọi bề, mọi việc vẫn được xúc tiến. Bộ khung lãnh đạo mới chỉ có một người đó là thầy giáo Nguyễn Đăng Ái cũng là hiệu trưởng đầu tiên của nhà trường. Những giáo viên giỏi từ các trường trong tỉnh được điều động. Cơ sở vật chất tạm thời mượn một số phòng học của trường bạn. Ngày 20 tháng 10 năm 1991, ngày tập trung cán bộ giáo viên và học sinh, ba ngày sau buổi học đầu tiên được tiến hành. Ngày 15 tháng 11 năm 1991 là ngày diễn ra lễ khai trường và khai giảng năm học đầu tiên. Đó là dấu mốc không thể nào quên trong truyền thống của nhà trường.
Năm học đầu tiên (1991-1992) trường mới chỉ có 19 cán bộ giáo viên, công nhân viên và 149 học sinh được chia thành 6 lớp với 2 hệ chuyên Văn – Toán. Mặc dù thầy chưa đủ, trò chưa nhiều, nhưng xác định nhiệm vụ trọng tâm của loại hình trường chuyên, ngay từ những ngày đầu tiên, việc bồi dưỡng học sinh giỏi được xem là công việc quan trọng nhất. Ngay từ năm học này, trong kì thi học sinh giỏi Quốc gia, hai đội tuyển non trẻ của nhà trường xuất quân và thu được thắng lợi lớn, ghi tên mình vào bảng vàng của ngành Giáo dục tỉnh nhà với thành tích 07 học sinh giỏi cấp Quốc gia môn Ngữ Văn, trong đó có 01 giải Nhất, 02 giải Nhì, 02 giải Ba và 02 giải Khuyến Khích. Thầy giáo Trương Biên Thùy – chủ nhiệm đội tuyển và 07 học sinh giỏi Quốc gia của khóa học đầu tiên đã thắp sáng trong cán bộ giáo viên và học sinh trường THPT Năng khiếu Hà Tĩnh niềm tin: Trí tuệ của thầy và trò đất học Hà Tĩnh có thể sánh vai với bạn bè các tỉnh, thành trong cả nước. Từ cái mốc lịch sử đó, trường PTTH Năng khiếu Hà Tĩnh đã không ngừng phát triển lớn mạnh trong hai mươi lăm năm qua. 
Đến năm học thứ ba (1993-1994) trường mới có đầy đủ các lớp cấp THPT gồm 8 lớp với 3 hệ chuyên Văn, Toán và Vật lý.
Năm học thứ năm (1995-1996) đánh dấu một bước phát triển mới của nhà trường. Lúc này trường được chuyển về địa điểm mới (số 26 đường Đặng Dung, phường Tân Giang, Thị xã Hà Tĩnh). Quy mô đào tạo của trường tăng lên 11 lớp với 4 hệ chuyên Văn, Toán, Vật lý và Tiếng Anh.
Năm học thứ bảy (1997-1998) trường không còn lớp 9 THCS, chỉ có cấp THPT với 6 hệ chuyên: Văn, Toán, Vật lý, Hóa học, Tiếng Anh và Sinh học.
Năm học thứ 20 (2011-2012), được sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, trường đã chuyển đến cơ sở mới khang trang ở xã Thạch Trung với thiết bị làm việc và phục vụ dạy học được trang bị đầy đủ, về cơ bản đáp ứng nhu cầu dạy và học trong hoàn cảnh xã hội hiện đại.
Hiện nay (năm học 2016 – 2017) trường đã có 10 hệ chuyên, được tổ chức thành 29 lớp với tổng số 897 học sinh, có 10 đội tuyển dự thi học sinh giỏi Quốc gia. Nhà trường 93 cán bộ giáo viên trong đó Ban Giám hiệu: 4 người; giáo viên: 80 người; cán bộ hành chính: 9 người.
II. NHỮNG THÀNH TÍCH NỔI BẬT CỦA NHÀ TRƯỜNG
Trong 25 năm qua, các thế hệ cán bộ, giáo viên, và học sinh nhà trường lập nên những thành tích vẻ vang, làm rạng danh “đất học” Hà Tĩnh chúng ta. Trên cơ sở nền móng được xây dựng từ những năm học đầu tiên, các thế hệ cán bộ, giáo viên và học sinh của nhà trường đã cùng nhau tiếp bước, để xây dựng và phát triển nên Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh bây giờ – một điểm sáng có sức lan tỏa khắp mọi miền đất nước.
1. Về cơ sở vật chất phục vụ dạy học
Từ chỗ phải mượn đất, mượn phòng, trang thiết bị dạy học còn thiếu thốn, đến nay đã có những bước tiến đáng kể. Từ năm học 2011 – 2012, trường đã có một cơ sở mới khang trang, thiết bị cơ bản đáp ứng được nhu cầu dạy học hiện đại.
2. Về xây dựng đội ngũ
Hai mươi lăm năm qua nhà trường luôn quan tâm thu hút, bồi dưỡng để từng bước nâng cao số lượng và chất lượng giáo viên. Đến nay, trường đã có:
– 7 thầy cô giáo được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú;
– 2 thầy giáo được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba;
– 13 thầy cô giáo đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen;
– 28 thầy cô giáo đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục – Đào tạo tặng Bằng khen; hàng trăm bằng khen của UBND tỉnh;
– 27 cán bộ giáo viên được tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Giáo dục”;
– 18 thầy cô giáo đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp tỉnh; hàng năm có trên 30 cán bộ, giáo viên nhà trường đạt danh hiệu CSTĐ cơ sở.
Đội ngũ giáo viên của nhà trường có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy và công tác, đáp ứng yêu cầu của công tác Giáo dục – Đào tạo trong thời kỳ mới và không ngừng phấn đấu, tu dưỡng, ngày đêm tận tụy vì sự phát triển của nhà trường, được các cấp uỷ Đảng, chính quyền và nhân dân tin tưởng.
Hiện tại, nhà trường có 93 cán bộ, giáo viên. Trong đó 3 thầy cô giáo có học vị Tiến sỹ; 44 thầy cô giáo có học vị Thạc sĩ, 10 thầy cô giáo đang học Cao học. Đại bộ phận thầy cô giáo đã ứng dụng thành thạo công nghệ thông tin trong công tác quản lý và giảng dạy. Phần lớn cán bộ giáo viên của nhà trường là giáo viên giỏi cấp tỉnh, vừa đảm nhiệm công tác chuyên môn ở trường, vừa tiên phong trong các hoạt động viết sáng kiến kinh nghiệm và nghiên cứu khoa học. Đến nay trường đã có 386 bản sáng kiến kinh nghiệm được Hội đồng khoa học Sở Giáo dục, Đào tạo xếp bậc 4/4 và xuất sắc, trong đó có 28 SKKN đạt cấp tỉnh. Hàng trăm bài báo của cán bộ giáo viên Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh đã có mặt trên các báo, tạp chí chuyên ngành. Đặc biệt, một số thầy cô giáo của trường đã có các công trình khoa học được xuất bản và phổ biến trên phạm vi toàn quốc, đã có 4 lượt thầy cô giáo nhà trường được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng Bằng Lao động sáng tạo. Từ ngôi trường này, nhiều cán bộ, giáo viên đã trưởng thành, có học vị Tiến sỹ và vị trí quan trọng trong xã hội.
Cùng với sự phát triển của ngành Giáo dục Đào tạo, nhà trường đã có nhiều giải pháp thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, tăng cường giáo dục văn hoá, giáo dục đạo đức, lối sống. Nhà trường luôn đi đầu trong việc đổi mới quản lý, đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện tốt công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục nhà trường, với gia đình và xã hội.
3. Giáo dục toàn diện
Với phương châm coi trọng giáo dục toàn diện, quan tâm giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, bồi dưỡng nâng cao chất lượng học sinh giỏi là nhiệm vụ hàng đầu, suốt 25 năm qua, Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh luôn ngập tràn niềm vui chiến thắng trong các cuộc đua trí tuệ. Tính đến thời điểm hiện tại, trường đã có 4196 học sinh tốt nghiệp ra trường. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT luôn đạt 100%. Hằng năm số học sinh đậu vào các trường đại học đạt tỷ lệ từ 96 đến 100%; trong đó nhiều em được tuyển thẳng vào đại học và đạt thủ khoa trong kỳ thi tuyển sinh vào các trường đại học. Nhiều em đã và đang là sinh viên xuất sắc của các trường Đại học trong, một số học sinh của trường hiện đang học tập, nghiên cứu và công tác ở nhiều nước trên thế giới. Các cựu học sinh của nhà trường đã có mặt trên khắp mọi miền của Tổ quốc, ở nhiều lĩnh vực: kinh tế, văn hóa, xã hội. nhiều em sớm thành đạt, trở thành những nhà trí thức có học vị cao, là bác sĩ, kỹ sư, là doanh nhân, là quan chức giữ những chức vụ quan trọng được xã hội trọng vọng, đã góp phần quan trọng làm nên những kỳ tích vẻ vang của nhà trường. Đã có 3 học sinh được phong hàm Phó Giáo sư; có trên 500 học sinh có học vị Tiến sỹ và Thạc sỹ; trong đó có gần 50 em có học vị Tiến sỹ. Dù ở cương vị nào, các em vẫn luôn phát huy được truyền thống của quê hương và nhà trường để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình.
4. Về thành tích mũi nhọn
Tính đến nay trường đã có 892 học sinh đạt danh hiệu Học sinh giỏi Quốc gia. Trong đó có 13 giải Nhất, 131 giải Nhì, 398 giải Ba và 350 giải Khuyến khích. Với kết quả đó, trường THPT Chuyên Hà Tĩnh luôn được xếp vào tốp 10 đơn vị có số học sinh giỏi quốc gia và tỷ lệ đậu Đại học cao nhất cả nước. Riêng năm học 2015 – 2016, Hà Tĩnh được xếp thứ 4 toàn quốc về số lượng học sinh đạt Học sinh giỏi Quốc gia.
Đứng đầu trong bảng vàng thành tích là các em: Võ Anh Đức – Huy chương Vàng Olympic Toán Quốc tế năm 2013; Lê Nam Trường – Huy chương Bạc Olympic Toán Quốc tế năm 2006; Nguyễn Thị Việt Hà – Huy chương Đồng Olympic Toán Quốc tế năm 2015; Trịnh Kim Chi – Huy chương Vàng Olympic Toán Đông Nam Á năm 1998; Em Phan Mạnh Tân, đạt vòng nguyệt quế trong trận chung kết “Đường lên đỉnh Olympia” toàn quốc lần thứ 2, năm 2001. Đội tuyển “Bảy sắc cầu vồng” đạt thành tích dẫn đầu các tỉnh Bắc Trung bộ và là một trong sáu đội mạnh nhất vòng chung kết cấp Quốc gia năm 1998.
5. Các hoạt động xã hội khác
Ngoài thành tích học tập, học sinh của trường còn hăng hái tham gia các hoạt động xã hội, phong trào đền ơn đáp nghĩa, tham gia các hội thi: văn nghệ, sáng tác thơ văn, giải toán,…. Thành tích nổi bật ở lĩnh vực này là giải Nhất của em Đặng Thu Hải (Văn – khóa 1) trong cuộc thi “Hoa học trò trường mình – Hoa học trò lớp mình” do Báo Hoa học trò tổ chức; Huy chương Vàng của em Hạnh Loan (Văn – khóa 1) trong cuộc thi “Tiếng hát học sinh PTTH toàn quốc”. Năm học 2008 – 2009, đội văn nghệ học sinh của trường đã xuất sắc đạt giải nhất toàn đoàn trong cuộc thi “Giai điệu tuổi hồng” do Tỉnh đoàn và Sở Giáo dục Đào tạo Hà Tĩnh phối hợp tổ chức, tiếp đó các em đã góp phần quan trọng làm nên chiến thắng của đội tuyển học sinh Hà Tĩnh trong cuộc thi “Giai điệu tuổi hồng” toàn quốc. Các bài thơ, văn, bài giải Toán – Lý của học sinh có mặt trên các tạp chí Hồng Lĩnh, Hoa học trò, Văn học & Tuổi trẻ, Toán học & Tuổi trẻ, Vật lý và tuổi trẻ… cùng với nhiều giải thưởng cao quý khác.
Bên cạnh thành tích học tập và các hoạt động văn hóa văn nghệ, nhà trường luôn thực hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lý tưởng và kỹ năng sống, giáo dục nếp sống có văn hoá, tự tin, hành vi ứng xử thân thiện, cho học sinh.
6. Những danh hiệu cao quý nhà trường được đón nhận
– Đảng bộ nhà trường luôn được công nhận Đơn vị trong sạch vững mạnh.
– Từ năm học 1993 – 1994 đến nay trường luôn đạt danh hiệu Trường Tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh.
– Tháng 11 năm 2000, trường được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
– Năm 2006 trường được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì.
– Năm học 2007 – 2008, trường được nhận Cờ thi đua của Chính phủ.
– Năm 2011 trường vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất.
– Năm học 2012 – 2013 được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng cờ Đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua.
– Năm học 2014 – 2015 được Thủ tướng Chính phủ tặng cờ và nhiều Bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của UBND tỉnh.
– Công đoàn nhà trường liên tục đạt danh hiệu Đơn vị vững mạnh xuất sắc được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng cờ và nhiều Bằng khen.
– Đoàn trường được nhận nhiều Bằng khen của Trung ương Đoàn và Tỉnh đoàn Hà Tĩnh tặng cờ và nhiều Bằng khen.
III. NGUYÊN NHÂN THÀNH CÔNG, TRUYỀN THỐNG QUÝ BÁU VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Nguyên nhân
Qua 25 năm phấn đấu và trưởng thành, Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh đã xây dựng được nét đẹp truyền thống và những bài học quý báu.
Những thành tích đạt được là kết quả của sự tổng hòa nhiều nhân tố. Trước hết là sự quan tâm của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh, sự chỉ đạo sát sao của Sở Giáo dục & Đào tạo. Tiếp đó, là vai trò lãnh đạo của Đảng bộ nhà trường. Đảng bộ luôn có những định hướng chiến lược, làm nòng cốt trong mọi hoạt động, góp phần tạo nên những thành quả vẻ vang cho nhà trường. Các tổ chức Công đoàn và Đoàn thanh niên luôn là nòng cốt trong mọi phong trào thi đua và hoạt động của nhà trường. Ban đại diện cha mẹ học sinh luôn tích cực hoạt động, phối hợp với nhà trường, kịp thời động viên giúp đỡ cán bộ giáo viên và học sinh thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, để làm nên thương hiệu “THPT Chuyên Hà Tĩnh” thì nhân tố nòng cốt là đội ngũ cán bộ, giáo viên của nhà trường – một tập thể sư phạm đoàn kết, đầy trí tuệ, giàu tâm huyết, và hết lòng say mê nghề nghiệp. Trong suốt 25 năm qua, các thầy giáo, cô giáo đã khắc phục mọi khó khăn gian khổ của cuộc sống, giữ vững lương tâm nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức, thi đua dạy tốt, cùng nhau xây dựng và phát triển nhà trường. Nhưng phải khẳng định rằng những thành quả gặt hái được trong 25 năm qua, phần lớn thuộc về các thế hệ học sinh. Chính sự thông minh, sáng tạo, cần cù, chịu khó và ý chí phấn đấu mạnh mẽ, sự trưởng thành của các thế hệ học sinh nhà trường là yếu tố tạo nên thương hiệu trường THPT Chuyên Hà Tĩnh.
2. Truyền thống
Những thành quả của nhà trường trong những năm qua là thái độ trân trọng và tiếp nối xứng đáng với truyền thống, là tiền đề vững chắc cho những năm tiếp theo để cho niềm vui đó nhân lên gấp bội. Quá trình xây dựng và trưởng thành của nhà trường đã hun đúc nên những truyền thống cao đẹp: Năng động; sáng tạo; hiếu học; tôn sư trọng đạo; đoàn kết; nhân nghĩa, uống nước nhớ nguồn…
3. Bài học kinh nghiệm
Thứ nhất, sự đoàn kết, nhất trí cao và sự lãnh đạo vững vàng của Đảng uỷ, Ban Giám hiệu là nhân tố quyết định sự phát triển của nhà trường. Các đoàn thể luôn thể hiện vai trò nòng cốt trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Thứ hai, đội ngũ cán bộ giáo viên với phẩm chất chính trị vững vàng, giỏi chuyên môn, giàu tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao. Từ đội ngũ ấy nhà trường đã xây dựng được một tập thể đoàn kết, tạo nên một khối thống nhất, vững mạnh, vượt qua những khó khăn trở ngại từng bước đưa nhà trường đi lên gặt hái được những thành công, tạo được niềm tin cho nhân dân tỉnh nhà. Đây là nhân tố cơ bản để xây dựng nên “thương hiệu” nổi bật của nhà trường
Thứ ba, nắm bắt được xu thế của thời đại, của cuộc sống để từ đó đưa ra kế hoạch phù hợp nhất, có khả năng hiện thực hóa được kế hoạch đó.
Thứ tư, học sinh bao giờ cũng là nhân tố quan trọng nhất để tạo nên thành tích dạy và học.
Thứ năm, huy động mọi nguồn lực của xã hội góp sức cho sự nghiệp giáo dục, đặc biệt là chiến lược bồi dưỡng nhân tài. Phụ huynh học sinh là nhân tố không thể thiếu trong mọi thành tích lớn nhỏ của nhà trường.
Thứ sáu, tin tưởng vào sự lãnh đạo và tạo điều kiện của các cấp quản lí, trường THPT Chuyên Hà Tĩnh sẽ tiếp tục là nơi vun trồng, nuôi dưỡng và chắp cánh cho những tài năng của quê hương, mở rộng tầm ảnh hưởng trên phạm vi toàn trong giai đoạn mới.
Chặng đường 25 năm lắm gian khổ và nhiều vinh quang của nhà trường đã khép lại. Hành trình phía trước chắc hẳn sẽ còn nhiều cam go. Tập thể cán bộ giáo viên và học sinh của nhà trường quyết tâm đoàn kết, phát huy truyền thống, nỗ lực phấn đấu, vượt qua mọi gian nan thử thách để đưa Trường THPT Chuyên ngày một phát triển đi lên, giữ vững truyền thống lá cờ đầu của ngành Giáo dục – Đào tạo Hà Tĩnh, luôn nằm trong tốp 10 trường THPT chuyên có thành tích tốt nhất của cả nước, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà.
Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh
